O lau faigaluega ma le fa‘asusuina o lau pepe
O le tauā o le fa‘asusuina o lau pepe ia te oe.
A fa‘apea o le a e toe foi e faigaluega – pe toe foi i ao‘aoga – pe a uma ona e fanau o le, fa‘asusuina pea o lau pepe ia te oe
E tauā tele mo lau pepe
- Suāsusu o le tinā – e mana‘omia e lau pepe mai le taimi e fanau ai sei o‘o i le le matua ono masina.
- Fa‘asusuina o le pepe i suāsusu ole tinā – E maua ai le soifua maloloina lelei o le pepe – e fa‘aititia ai le maua o le pepe i le fulū, mānava tigā, fa‘ama‘i ole fatafata vaivai, ma nisi fa‘ama‘i eseese.
- Faasusuina o lau pepe – e fesoasoani i le faamafanafanaina o le lua mafutaga ma lau pepe e oo i le olaga atoa.
E tauā mo oe
- O lou iloa o lo‘o e faia se galuega lelei mo lau pepe.
- E sefe ai le taimi e tau tapena ai le paluina o se susu i le susu apa.
- E sefe ai le tupe.
- E fa‘aititia ai le maua o le tinā i se kānesa o le susu poo le kānesa o le ofaga o fua o fafine.
- E fa‘aititia ai foi le maua o le tinā mai fa‘ama‘i e a‘afia ai le pui mānava pe a oo ina matua.
E tauā mo lau pule po‘o lau fale faigaluega
- E fa‘aititia ai aso ete le faigaluega ai pe a ma‘i lau pepe.
- Ete faigaluega fiafia pe a e iloa o lo‘o maua e lau pepe se amataga lelei mo lona olaga tau amata.
- O le a ta‘ua lau fale faigaluega o se fale e fa‘atauāina ai pe fa‘amuamua ai fanau ma aiga.
E masani ona ta‘i ono i le valu vaiaso fa‘atoa suasua lelei lea o susu ole tinā. O le taimi foi lea ua tatau ona lelei le susu o lau pepe ia oe. A fa‘apea e mafai, aua le vave foi e faigaluega – suesue pe mafai ona e fo‘i atu e faigaluega faa part-time mo sina taimi po‘o le iai o seisi e te lua toalua i le faia o lau galuega (job sharing).
O auala e fesoasoani i le fa‘aauauina o le fa‘asusuina o lau pepe pe a e toe faigaluega
()
E iai nisi tinā , a o e faigaluega e tu‘u o latou pepe e fa‘asusu i seisi tinā o lo‘o fa‘asusu foi sana pepe. E tauā le soifua maloloina lelei o tinā uma pe a fa‘asusu o latou pepe. A‘o le fa‘alavelave, e iai a‘afiaga o ituaiga mea fa‘apea. E mafai ona maua e le pepe fa‘ama‘i mai le suāsusu a lea tinā pei o le ma‘i ate fefete ma le HIV. A fa‘apea ua e mafaufau e faia lea tulaga, suesue lelei muamua mo nisi fa‘amatalaga i ofisa o lo‘o tauā i itulau mulimuli o lenei laupepa.
Ae ete lei toe foi e faigaluega
Talanoa i lau pule (Ave seisi ete lua toalua pe a e mana‘o i iai)
- Fa‘amalamalama i lau pule le tauā po‘o le aogā o le fa‘asusuina o lau pepe ia oe.
- Fa‘amalamalama i lau pule, a fa‘asusu lau pepe pe tatau ou suāsusu o mea ia e te mana‘omia ai lana fesoasoani:
- se potu mamā
- se nofoa lelei
- ia e maua ni malologa se lua e ta‘i 20 minute.
Ma afai o le a tatau ou suāsusu e mana‘omia foi:
- se palaka (pe a fa‘apea o le a fa‘aaoga se pamu e alu i le uila)
- se pusa aisa poo se pusa e tu‘u ai taga aisa e fa‘ama‘alili ai mea‘ai po‘o vai inu
- se vai paipa e mafai ai ona fufulu ai masini po‘o le pamu e pamu ai le suāsusu.
A fa‘apea o lo‘o iai ni fa‘afitauli i totonu o lau fale faigaluega mafua mai i le fa‘asusuina o lau pepe, telefoni i le EEO Trust (09) 525 3023 pe su‘e i le interneti i le tuatusi lea:
A fa‘apea o le a fa‘asusuina lau pepe i ou oe lava suāsusu. (ua uma ona tatau i totonu o se fagu susu)
- Ia e iloa muamua o lo‘o lelei le suasua o ou susu.
- Amata ona tatau ou suāsusu i le 2 i le 3 vaiaso ae te lei foi i le galuega.
- Fa‘amasani lau pepe i lou suāsusu tatau (ua uma ona tu‘u i se fagu susu).
- Fa‘amasani ona fa‘asusu lau pepe e seisi tagata i lo o oe.
- Taumafai e fa‘asusu pea lau pepe ia oe i taimi uma e te avanoa ai.
- Taumafai e faatelē le sapalai o lou suāsusu tatau e teu i totonu o le fūlisa.
A faapea o le a taofi le faasusuina o lau pepe ia oe, taumafai ia taofia ae ete lei toe foi e faigaluega. E na o le mea ete lua tigaina ai ma lau pepe.
O le tatauina o lau suāsusu
O le teuina o lau suāsusu pe a uma ona tatau
- Tatau ou suāsusu i totonu o se apa poo se fagu mamā.
- Fa‘apusa aisa pe tu‘u i se fulīsa pe a uma ona tatau.
- A fa‘apea e tatau ou suāsusu i le fale faigaluega, vave tuu le suāsusu i totonu o le pusa aisa po‘o se pusa fa‘ata‘atia, o loo iai ni aisa sei oo i le taimi ete alu ai i le fale.
- Ia tusi le aso na tatau ai le suāsusu i luga o le fagu.
- Fa‘ato‘a lemu le suāsusu ua to‘a ai le aisa.
- E lelei le suāsusu mo le 24 itula pe a ‘aumai i fafo ma le pusa aisa.
- Aua le toe fulīsaina le susu pe a uma ona fa‘ato‘a.
Aua le fa‘apunaina pe fa‘avevelaina le suāsusu i totonu o se microwave.
Fa‘atau pe haea mai se pamu e alu i le uila. E maua i se fale tala vai, poo se tagata e iai le poto fa‘apitoa i mataupu tau fa‘asusuina o pepe. E maua foi i le falema‘i.
A fa‘pea ua e iloa ua laititi le sapalai o ou suāsusu, fa‘atoaga ona fa‘asusu lau pepe ma tatau ese ou suāsusu.
Fa‘amamāina
- Fufulu mamā pamu ma apa sa fa‘aaoga i se vai ua uma ona faapuna.
- Ma a faapea e i lalo o le tolu masina le matua o lau pepe faamamā lelei pamu ma apa poo fagu uma sa fa‘aaogā i le:
- fa‘apuna i totonu o se vai mo le 5 minute poo le
- soka i totonu o se vailaau mo le tasi itula.
(E mafai foi ona fa‘amamāina nisi pamu i totonu o le microwave.)
Malia – na toe foi e faigaluega i le falema‘i ina ua 4 masina le matua o lana pepe.
E telē le aogā o le fa‘asusu o lau pepe ia oe po‘o le a lava le matua – taumafai e fa‘asusu pea lau tama ia oe se iloga lava ua musu a ia.
Dawn – nisi o taimi e fai ai ana galuega i le fale ma o nisi taimi e ave lana pepe i le fale faigaluega. Ua 10 vaiaso le matua o le pepe.
A fa‘apea o fa‘asusu sau pepe, toaga e ai lelei ma inu le vai.
Rebecca – o le pa‘aga a Rebecca e igoa ia Joe. O ia lea e tausia le la pepe ua 5 masina le matua, pe a alu Rebecca i le aoga i le Tech.
O le fa‘asusuina o le pepe i suāsusu o le tinā e fa‘agaioia i le lelei o le sapalai ma le mana‘o – o le fa‘atoaga ona fa‘asusu lau pepe o le fa‘ateleina lea o lau sapalai suāsusu.
Charlotte – E momoli mai e le tausitama le pepe a Charlotte e fa‘asusu ai i le fale faigaluega pe a ta le 12 i le aoauli.
E le o se mea faigofie le tausiga o le fanau fa‘atasi ma le faia o isi galuega ma feau – o le fa‘asusuina o lau pepe o se taimi e maua ai foi sina malologa.
Luisa – toe foi e fai lona galuega kiligi ina ua 8 vaiaso le matua o lana tama. O Rohan o lo‘o va‘aia e le tinā o Luisa.
Po‘o le a le telē po‘o le laititi o le sapalai o ou suāsusu e sili le iai i lo‘o le leai.
Hinemoa – na toe foi e faigaluega ina ua 6 masina le matua o lana pepe. O lo‘o aoga nei lona tama i le kōhanga reo a tamaiti māori
Fai se fa‘atai‘taiga muamua ae ete lei toe fo‘i e faigaluega. E lelei lea e mautinoa ai le gasolo lemū o lau polokalame pe a o‘o i le aso tonu e te amata ai.
Su‘e ni tagata e fesoasoani ia oe
Fesili i lou aiga ma uo mo le latou fesoasoani
- Fai sa‘o i iai feau o lo‘o e mana‘omia ai se fesoasoani – ft. tapenaina o le fale, kukaina o se mea‘ai, faia o se fa‘atau, faia o se taga mea, le va‘aia o tamaiti matutua.
- E mafai foi ona fesoasoani lau pa‘aga po‘o nisi tagata o lau aiga i le tausiga o lau pepe – ft. fa‘ataele, usuina o se pese, suiga o le napekini, faitau iai o se tusi.
A fia maua se fesoasoani i le fa‘asusuina o lau pepe pe a e toe foi e faigaluega
E iai ni ofisa e maua ai se fesoasoani ma ni fa‘amatalaga i mataupu nei:
- fa‘afitauli i le fa‘asusuina o lau pepe
- ao‘aoina o le tatauina o le suāsusu
- pamu e tatau ai le susu
- le fa‘apālenia o le fa‘asusuina o lau pepe ia oe fa‘atasi ma le fa‘asusuina i le susu apa
- le fa‘aititia poo le taofia o le fa‘asusina o lau pepe ia oe.
Taga‘i i le tusi telefoni
- Ofisa palanikete – e iai tagata o loo iai le poto faapitoa i le faasusuina o pepe.
- La Leche League – tagata o loo iai le poto faapitoa i le faasusina o pepe ma le faia o ni polokalame i mataupu tau faasusuina o pepe.
- O se ofisa maori poo se Ofisa Pasefika e patino latou tautua i le soifua maloloina o le fanau.
- O lau fa‘atosaga po‘o seisi tagata sa va‘aia oe a o e ma‘i taga.
- Ofisa po‘o se fa‘alapotopotoga mo matua.
- O se tagata o lo‘o iai le poto faapitoa i mataupu tau i le fa‘asusuina o pepe. (o lana ia lava pisinisi)( e iai le totogi) – fa‘afeso‘ota‘i le fale failele i se falema‘i o loo latalata ane.
- Well Child Telephone Advice Service – 0800 611 116.
- Telefoni Palanikete – 24 itula, 7 aso, telefoni fua 0800 933 922.
- O se uo po‘o sou tei ua toe foi e faigaluega ma sa manuia lana taumafaiga e fa‘aauau pea le fa‘asusuina o lana pepe i ona ia lava suāsusu.
A fa‘apea e le o aogā nei fesoasoani – toe sue se fesoasoani poo se fautuaga mai seisi tagata.
HE2107